Слова інклюзія мае на ўвазе вельмі шырокае паняцце. Давайце разбірацца разам з рубрыкай #моцслова. Вельмі часта нашае ўяўленне аб сацыяльным узаемадзеянні асноўваецца на паняцці нормы. Грамадскія прасторы і мерапрыемствы арыентаваны на ўсярэдненую большасць – і не ўлічваюць патрэбы і мажлівасці людзей, досвед якіх адрозніваецца.
З-за гэтага асаблівыя патрэбы цэлых груп ігнаруюцца, і паўнавартасны ўдзел у сацыяльным жыцці для іх стае недаступным – так гэтыя людзі аказваюцца вымушана выключанымі з грамадства.
Інклюзія – гэта працэс далучэння розных груп людзей у сацыяльнае жыццё з улікам іх патрэбаў. Інклюзіўны падыход дазваляе стварыць аднолькава камфортныя ўмовы жыцця для ўсіх без выключэнняў.
Інклюзія прадугледжвае стварэнне безбар’ернага асяроддзя, у тым ліку ў самым прамым, фізічным сэнсе: будынкі і дарогі, транспарт і грамадскія прыбіральні павінны быць даступныя для карыстання ўсімі людзьмі, сярод якіх ёсць людзі з абмежаванай мабільнасцю і іншымі асаблівасцямі здароўя. Зрабіць іх перасоўванне камфортным дапамагаюць дадатковыя тэхнічныя рашэнні: пандусы, поручні, тактыльнае пакрыццё і інш.
Але інклюзіўны падыход датычыцца не толькі фізічнага вымярэння. Узгадайце касы самаабслугоўвання ў крамах: ці кожны чалавек зможа самастойна разабрацца ў іх выкарыстанні? Або анлайн-мерапрыемствы: ці не абмяжоўвае лічбавы фармат ва ўдзеле тых людзей, якія не маюць патрэбных тэхнічных навыкаў?
Псіхасацыяльны і інтэлектуальны аспекты нашага існавання таксама патрабуюць інклюзіўнага падыходу. Нейкія з’явы і словы, зразумелыя для большасці, для пэўных асоб патрабуюць дадатковага тлумачэння. А некаторыя тэмы, для большасці нейтральныя і безэмацыйныя, могуць быць траўматычнымі для іншых.
Мы розныя, і гэта выдатна! Але разнастайнасць не павінна быць падставай для абмежаванняў. Кожн_ая з нас мае права на адукацыю і працу, грамадскі ўдзел і культурнае жыццё, усе мы вартыя здароўя, сацыяльнай рэалізацыі і нават якасных забаў. Каб забяспечыць доступ да камфортнага і паўнавартаснага жыцця для кожн_ай, мы павінны быць уважнымі для патрэбаў тых, хто ад нас адрозніваецца.
Вось яшчэ некалькі прыкладаў таго, як пэўны досвед абумоўлівае наяўнасць дадатковых патрэбаў:
- ЛГБТК+ людзі часцей сустракаюцца з абмежаваннямі на падставе іх сэксуальнасці, і таму патрабуюць прыязнага асяроддзя, дзе яны не сустрэнуцца з дыскрымінацыяй і будуць адчуваць сябе бяспечна;
- Бацькі малых дзяцей не заўсёды могуць далучыцца да сацыяльных актыўнасцей, калі ўмовы мерапрыемства не прадугледжваюць мажлівасць наведаць яго з дзіцём (напрыклад, грае надта гучная музыка або на мерапрыемстве няма дзіцячага кутка);
- Людзі, якія пацярпелі ад гвалту, больш чуллівыя да сацыяльнага ўзаемадзеяння: дотыкі, візуальны кантакт, закрананне пэўных тэм могуць быць для іх траўматычнымі;
- Мігрант_кі сустракаюцца з моўным бар’ерам, а таксама адчуваюць сябе менш упэўнена, бо і мясцовасць, і лад жыцця ў ёй для іх не відавочныя. Для іх камфортнай інтэграцыі ў новае асяроддзе патрэбныя дадатковыя ўмовы: моўныя заняткі, зразумелыя інструкцыі і даведнікі, выкарыстанне ў грамадскіх прасторах міжнародных умоўных знакаў;
- Нават харчовыя звычкі – гэта таксама асаблівасць, якую трэба ўлічваць: інклюзіўнае месца мае прапазіцыі для людзей з рознымі асаблівасцямі дыеты.
Чым больш мы дазнаемся пра разнастайнасць досведу іншых, тым больш прыхаваных абмежаванняў стаюць яўнымі і відавочнымі. Але як гэта ўсё ўлічыць і пераадолець? — Камунікаваць!
Слухаць уразлівыя групы людзей, запытвацца, з якімі бар’ерамі і перашкодамі ў штодзённым жыцці яны сустракаюцца – і якія шляхі пераадолення гэтых абмежаванняў бачаць. Менавіта ў тым, каб улічваць галасы розных людзей і клапаціцца аб роўным камфорце для ўсіх, і заключаецца інклюзія.
